Prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta
Katedra Zdrowia Kobiety, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Czym jest menopauza?
Menopauza – to połączenie greckich słów „men” – miesiąc i „pausis” – przerwa, zatrzymanie. Światowa Organizacja Zdrowia definiuje ją jako ostatnie krwawienie miesięczne w życiu kobiety, po którym miesiączka nie występuje przez 12 miesięcy bez żadnych patologicznych przyczyn tego stanu.
W jakim wieku kobiet dotyczy menopauza?
W naszej szerokości geograficznej występuje około 50. roku życia (średnio 50,8 lat). Objawy menopauzy mogą pojawić się wcześniej, jeśli:
– kobieta przeszła operację ginekologiczną z usunięciem jajnika, jajników,
– cierpi na zaburzenia układu immunologicznego, choroby tarczycy oraz cukrzycę,
– nałogowo pali tytoń.
Jakie są pierwsze objawy menopauzy?
Najczęstszymi objawami są tzw. naczynioruchowe objawy wypadowe, do których należą głównie uderzenia krwi do głowy oraz nadmierne pocenie się nocne, będące nagłym uczuciem gorąca na twarzy, szyi i klatce piersiowej, po którym występuje nadmierne pocenie się. Często tym dolegliwościom towarzyszą kołatania serca, trudności w zapamiętywaniu i koncentracji, bezsenność oraz stany obniżonego nastroju. Problem ten może dotyczyć nawet do 80 proc. kobiet w okresie klimakterium.
Jak menopauza wpływa na ciało i psychikę kobiety?
Menopauza to kolejny, naturalny okres w życiu kobiety. Tymczasem wiele kobiet traktuje ją jako chorobę, a na pewno jako początek zmian na gorsze, mając przeczucie, że w życiu wszystko, co najlepsze właśnie dobiegło końca. Przyczyną takiego postrzegania są negatywne stereotypy i postawy wobec kobiet wchodzących w okres menopauzy, wynikające z panujących w danej kulturze poglądów i przekonań. Dla wielu z nas jest to jednak trudny do zaakceptowania okres zmian. Ignorowanie swojego samopoczucia i zdrowia psychicznego w czasie w skrajnych przypadkach może doprowadzić do depresji. Warto w tym czasie rozpocząć aktywności, które poprawią komfort i jakość codziennego funkcjonowania, ale przede wszystkim porozmawiać na ten temat ze swoim lekarzem.
W organizmie dojrzałej kobiety po 40. roku życia obserwuje się fizjologiczne zmiany ogólnoustrojowe, które mogą negatywnie wpływać na seksualność. U wielu kobiet zaburzenia seksualne są przyczyną niepowodzeń i porażek w życiu osobistym negatywnie przekładając się na stosunki partnerskie. Jednymi z częstszych dolegliwości zgłaszanych przez kobiety w wieku okołomenopauzalnym są objawy związane z atrofią nabłonka pochwy, na które skarży się ok. 50 proc. kobiet między 50. a 60. rokiem życia i ponad 70 proc. kobiet w wieku powyżej 70 lat.
Objawami atrofii pochwy mogą być: podrażnienie, nawracające infekcje, uczucie suchości czy też ból podczas współżycia. Ponadto pochwa ulega zwężeniu i skróceniu, tkanki pochwy stają się cieńsze, macica zanika i włóknieje. Następuje osłabienie aparatu wieszadłowego macicy oraz przepony moczowo-płciowej, co może być przyczyną obniżenia narządów i nietrzymania moczu. Niedobór hormonów płciowych jest przyczyną wzrostu pH pochwy i zaniku fizjologicznej flory bakteryjnej, co zwiększa podatność na infekcje. W przypadku atrofii urogenitalnej poleca się stosowanie dopochwowych preparatów nawilżających, a gdy jest to nieskutecznie, rozważa się równoczesne stosowanie estrogenoterapii dopochwowej.
Preparaty dopochwowe zmniejszają ryzyko nawracających infekcji układu moczowo-płciowego poprzez korzystny wpływ estrogenów na nabłonek cewki moczowej, pęcherz oraz trofikę pochwy. Pozytywne efekty tej terapii zauważalne są już po 3 miesiącach stosowania.
Jak radzić sobie z menopauzą naturalnymi sposobami?
W przypadku łagodnych objawów naczynioruchowych zalecana jest modyfikacja stylu życia, obniżanie temperatury w pomieszczeniach, spożywanie chłodnej lub zimnej żywności i napojów, utrzymywanie prawidłowego BMI lub utrata nadwagi, stosowanie fitoestrogenów.
W przypadku umiarkowanych lub ciężkich objawów naczynioruchowych dodatkowo stosowana jest hormonalna terapia menopauzalna, którą może zaproponować lekarz ginekolog. Terapia doustna lub transdermalna redukuje objawy wypadowe menopauzy nawet do 65 proc. po 3 miesiącach jej przyjmowania.