Liliana Religa
Koordynatorka ds. promocji i komunikacji w Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, współautorka broszur i raportów dot. zdrowia i praw reprodukcyjnych
Nieznajomość prawa szkodzi. Szczególnie w tak newralgicznym okresie jak ciąża. Mimo postępu nadal w polskim systemie opieki okołoporodowej utrzymuje się wiele nieprawidłowości. Warto więc w ramach przygotowań budować świadomość na temat należnych świadczeń zdrowotnych, diagnostyki prenatalnej i ochrony, jaka nam przysługuje jako pacjentkom.
Po pierwsze, warto świadomie zaplanować najlepszy moment na rodzicielstwo i przygotować się do niego razem z partnerem. Zadbajcie o zdrową dietę i ruch, odsuńcie używki, odwiedźcie gabinet stomatologiczny. Porozmawiaj z ginekologiem/-żką, kiedy i jaką stosować suplementację i jakie badania profilaktyczne wykonać m.in. pod kątem ew. nowotworów i chorób zakaźnych.
Nie dokładajcie sobie stresu planowaniem seksu w dni płodne – największą szansę na ciążę daje regularne współżycie co 2-3 dni. A gdy już na teście pojawią się upragnione dwie kreski, uzgodnijcie dalsze kroki jak wspólne chodzenie na badania, do szkoły rodzenia, urządzanie przestrzeni dla malucha czy poród rodzinny. To najlepsza inwestycja w zdrowie Waszej pociechy, ale też w partnerskie rodzicielstwo oparte na wspólnym zaangażowaniu, wspieraniu się i stawianiu czoła wyzwaniom.
Po drugie, świadomie wybierz lekarza prowadzącego ciążę oraz placówkę, w której będziesz wykonywać badania prenatalne czy rodzić (tu z pomocą przyjdzie gdzierodzic.info). Od wiedzy, wykształcenia i doświadczenia lekarzy i lekarek zależeć będzie zdrowie Twoje i Twojego dziecka. Wybieraj specjalistów/specjalistki z Certyfikatem Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników i/lub Fetal Medicine Foundation.
Po trzecie, zapoznaj się z rozporządzeniem ministra zdrowia w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, który opisuje Twoje prawa i standardy postępowania personelu medycznego od stwierdzenia ciąży po połóg. Przestrzegaj określonego tam kalendarza badań, bo jak wykazała Najwyższa Izba Kontroli zaledwie 2 proc. kontrolowanych placówek wykonało komplet obowiązkowych badań. Fundamentalne znaczenie mają USG, które poczynając od 1. trymestrze pozwalają wykryć wady wrodzone i – w połączeniu z innymi markerami – określić ryzyko wad genetycznych.
Jeżeli masz więcej niż 35 lat lub występują wskazania medyczne, zyskujesz dostęp do bezpłatnej diagnostyki specjalistycznej. Nawet jeśli nie kwalifikujesz się do tego Programu Badań Prenatalnych, wykonaj między 11 a 14 tygodniem przesiewowy test PAPP-A, który określa ryzyko najczęstszych trisomii. Jeżeli w badaniach stwierdzone zostaną nieprawidłowości w rozwoju płodu, poszukaj rzetelnych artykułów (najlepiej medycznych) na temat danej wady, weryfikuj u kilku lekarzy informacje na temat rozpoznania, rokowań, możliwości leczenia.
Po czwarte, sprawdź, jakie prawa wynikają z ustawy o prawach pacjenta. Poszanowanie intymności i godności, wyrażenie zgody na każde świadczenie medyczne, druga opinia lekarska, obecność osoby bliskiej, leczenie bólu, dostęp do dokumentacji medycznej, zrozumiała informacja medyczna – to wszystko Ci się należy. W razie naruszeń masz do dyspozycji wachlarz możliwości: interwencja u dyrekcji placówki, porada/pomoc Rzecznika Praw Pacjenta lub wojewódzkiego NFZ, złożenie skargi, poproszenie o drugą opinię/konsylium czy zmianę lekarza.