Prof. dr hab. n. med. Piotr Sieroszewski
Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników
Kierownik I Katedry Ginekologii i Położnictwa, Klinika Medycyny Płodu i Ginekologii Uniwersytetu Medycznego w Łódź
Aż 10 proc. kobiet w wieku rozrodczym cierpi na endometriozę. Jest to niezwykle uciążliwa i bolesna choroba. Endometrium implantujące się w nietypowych miejscach organizmu kobiety, powoduje nie tylko nieprawidłowe funkcjonowanie poszczególnych narządów, ale i dolegliwości bólowe. Pacjentki cierpiące na endometriozę przez całe swoje życie, muszą niejednokrotnie przechodzić z tego powodu skomplikowane operacje. Można jednak tego uniknąć, wdrażając w odpowiednim czasie skuteczne leczenie.
Czym charakteryzuje się endometrioza?
Endometrioza w jej klasycznym przebiegu cechuje się przewlekłymi objawami bólowymi w obrębie podbrzusza. Symptomy te pojawiają się albo już przy pierwszej miesiączce, albo w zaawansowanym stadium choroby. Jednak jej przebieg może być różnorodny i nawet zaawansowana endometrioza może nie dawać żadnych objawów. Są one też niespecyficzne, ponieważ zależą one od miejsca, gdzie występują jej ogniska. Endometrioza tak naprawdę może niszczyć narządy okolicy miednicy mniejszej – jajowody, jajniki, powodując szereg zrostów płaszczyznowych. Jej przebieg jest długotrwały i często bardzo bolesny.
Jakie objawy mogą zaniepokoić pacjentkę i sugerować chorobę?
W endometriozie mamy do czynienia z charakterystyczną triadą bólową. Jest to przede wszystkim ból okołomiesiączkowy (rozpoczynający się przed miesiączką), ból podczas stosunku oraz dolegliwości bólowe przy wypróżnianiu. U jednych pacjentek ta triada bólowa pojawia się już w nastoletnim wieku, u innych – gdy choroba jest zaawansowana.
Kolejnym objawem jest niepłodność. Pacjentki cierpiące na endometriozę mają problem ze spontanicznym, naturalnym zajściem w ciążę. Szacuje się, że płodność u kobiety chorującej na endometriozę jest nawet 10-krotnie obniżona. Im większe są zmiany endometrialne, tym większy nieswoisty stan zapalny, który hamuje połączenie się plemnika i komórki jajowej. Niepłodność w endometriozie może być też spowodowana przez niedrożność jajników.
Jak wygląda proces diagnozy endometriozy? Jakie badania należy wykonać w celu rozpoznania?
Endometriozę trzeba jak najszybciej zdiagnozować i leczyć, ponieważ powoduje ona wiele poważnych konsekwencji zdrowotnych. Przez to, że endometrioza daje niespecyficzne objawy bólowe, bardzo często, zanim zostanie postawiona właściwa diagnoza, pacjentki odwiedzają wielu specjalistów – urologów, chirurgów, a nawet psychiatrów.
Standardem przy podejrzeniu endometriozy jest laparoskopia, czyli wprowadzenie kamery do jamy brzusznej pacjentki w celu oceny ognisk endometrialnych. W diagnostyce bardzo ważny jest też wywiad, szczegółowo przeprowadzone badanie ultrasonograficzne, czy też oznaczenie markera CA 125.
Jakie wyróżniamy metody leczenia endometriozy? Jakie terapie dostępne są w Polsce, a jakie na świecie? Co w diagnozie oraz leczeniu endometriozy powinno się zmienić w Polsce?
Leczenie jest kwestią niezwykle indywidualną i jest zależne od oczekiwań pacjentki. Możliwe jest leczenie farmakologiczne, które tłumi wzrastanie ognisk endometrialnych, a nawet może doprowadzić do ich zaniku. Jeżeli jednak pacjentka ma już guzy, czy też torbiele endometrialne, jest to wskazanie do operacji. Czasami wiąże się to nawet z usunięciem narządów rodnych. W Polsce mamy dostęp do wielu skutecznych terapii, tych samych, które są wykorzystywane na świecie. W celu poprawy sytuacji pacjentek powinna zmienić się ich świadomość na temat konieczności wykonywania badań i wizyt u ginekologa.