Kobiety w wieku rozrodczym w naturalny sposób tracą żelazo, głównie z powodu krwawień menstruacyjnych. Gdy są bardzo obfite, mogą doprowadzić do znacznego uszczuplenia zapasów tego cennego pierwiastka. Jeżeli ostatnio ciągle czujesz się zmęczona, zakładasz cieplejsze ubrania niż inni, a w dodatku obserwujesz pogorszenie kondycji włosów i paznokci, wykonaj podstawowe badania.
Prof. dr hab. n. med. Piotr Sieroszewski
Prezes Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników
Utrata żelaza u kobiet jest fizjologiczna – dlaczego należy zachować czujność i nie bagatelizować symptomów jego niedoboru? Na jakie objawy kobiety powinny zwrócić uwagę w tym przypadku?
Kobieta jest szczególnie narażona na niedobory żelaza w tak zwanej fazie reprodukcyjnej, czyli w czasie, kiedy jej jajniki są aktywne hormonalnie. Krwawienia miesiączkowe zawsze powodują mniejszą lub większą utratę krwi. Do szybkiej anemizacji może dochodzić, gdy te krwawienia są patologiczne (heavy menstrual bleeding) z powodu zmian chorobowych, takich jak na przykład endometrioza czy mięśniaki. Niestety, skutkuje to negatywnymi konsekwencjami dla stanu zdrowia. Objawy są dyskretne, ale na pewno zauważalne – przekładają się na gorsze funkcjonowanie organizmu. Do pierwszych niepokojących symptomów należą: uczucie zimna, chroniczne zmęczenie, osłabienie, apatia. Do tego mogą dołączyć objawy somatyczne, takie jak wypadanie włosów, nieprawidłowości w obrębie paznokci czy bladość skóry.
Jakie badania wykonać, aby mieć pewność, że zaobserwowane objawy wynikają z niedoboru żelaza?
Trzeba zacząć od najprostszego badania, czyli wykonania pełnej morfologii krwi z obrazem czerwonokrwinkowym. W przypadku anemizacji okaże się, że pacjentka ma niskie stężenie hemoglobiny. Jeśli jeszcze tej niedokrwistości nie ma, zalecamy sprawdzenie poziomu ferrytyny. Ten wskaźnik pokaże, czy zapas żelaza jest odpowiedni – czy w przypadku występowania krwawień miesiączkowych czy na przykład związanych z porodem nie dojdzie wtórnie do anemizacji.
Czym może skutkować nieleczona niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza?
Objawy niedokrwistości wynikają z przewlekłego niedotlenienia tkanek. Może to prowadzić do znacznego spadku odporności, na choroby zarówno infekcyjne, jak i systemowe. Niedokrwistość otwiera więc okno dla występowania innych stanów patologicznych w organizmie.
Skrajna anemizacja może nawet prowadzić do śmierci. Poza tym przewlekła niedokrwistość może dawać objawy socjalne, psychiczne…
Uczucie ciągłej apatii i zmęczenia będzie się przecież odbijało na życiu społecznym i rodzinnym kobiety, która zmaga się z tym problemem.
Jak uzupełnić niedobory żelaza? Jakie leczenie stosujemy w pierwszej kolejności?
Przy niedoborze żelaza, czyli w sytuacji, gdy mamy tylko obniżone stężenie ferrytyny, ale nie mamy jeszcze objawów niedotlenienia, stosujemy preparaty suplementujące. Ich celem jest podniesienie poziomu ferrytyny, a więc mówiąc obrazowo, uzupełnienie brakującego żelaza w „magazynie”. Jeśli mamy do czynienia z niedoborem żelaza, suplementujemy preparatami, które mają odpowiednio niską zawartość żelaza – do 60 miligramów na dobę (z reguły to jest około 30 miligramów). Natomiast jeżeli leczymy niedokrwistość, to używamy takich preparatów do leczenia doustnego, które mają zawartość od 80 do 200 miligramów na dobę. W przypadku niedokrwistości średniego lub ciężkiego stopnia należy skonsultować się z lekarzem i dobrać odpowiednią formę leczenia, która będzie najszybciej działała. Jeżeli zależy nam na lepszym wchłanianiu żelaza, pomocna będzie witamina C. Sole żelaza dwuwartościowego (hemowego) wchłaniają się zdecydowanie lepiej niż sole żelaza trójwartościowego (niehemowego). Produkty, z których żelazo uwalnia się w sposób kontrolowany, minimalizują ryzyko potencjalnych działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego.
