Marcelina Kurzyk
Koordynatorka działań edukacyjnych i poradnictwa Fundacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny FEDERA, edukatorka seksualna Grupy Ponton
W świetle niedawno opublikowanego raportu Europejskiego Forum Parlamentarnego ds. praw seksualnych i reprodukcyjnych (EPF), Polska stanęła przed niepokojącą rzeczywistością: po raz piąty z rzędu zajęła ostatnie miejsce w Europie pod względem dostępu do antykoncepcji. Jakie działania można podjąć, aby ułatwić kobietom korzystanie z podstawowych środków zapobiegania ciąży?
Po pierwsze, wymagane jest wprowadzenie przynajmniej częściowej, a najlepiej całkowitej refundacji dostępnych środków antykoncepcyjnych, takich jak: tabletki, krążki dopochwowe, plastry, wkładki wewnątrzmaciczne i implanty dla osób w wieku reprodukcyjnym. Obecnie refundowane są jedynie pojedyncze rodzaje tabletek oraz założenie i usunięcie wkładki wewnątrzmacicznej – koszt samej wkładki ponosi pacjentka. Wprowadzenie zmian w polityce refundacji środków antykoncepcyjnych jest konieczne, ponieważ antykoncepcja powinna być dobierana w zależności od stanu zdrowia i indywidualnych preferencji pacjentki. Obecnie wiele nowoczesnych i skutecznych metod pozostaje poza zasięgiem finansowym wielu Polek.
Niezwykle istotna jest również dostępność do antykoncepcji awaryjnej, czyli tzw. tabletki dzień po. Taką tabletkę należy zastosować możliwie jak najszybciej po niezabezpieczonym stosunku (np. gdy pęknie lub zsunie się prezerwatywa), aby opóźnić lub zahamować owulację. Gdy liczy się czas, wymóg recepty jest ogromnym utrudnieniem, szczególnie w tak stresującej sytuacji i z perspektywą nieplanowanej ciąży.
Kolejną kwestią jest zapewnienie rzetelnych źródeł gwarantujących dostęp do merytorycznych informacji o antykoncepcji, w tym antykoncepcji awaryjnej. Wiedza z zakresu zdrowia seksualnego powinna być dostępna dla wszystkich osób, niezależnie od płci i wieku. Obecnie głównym źródłem wiedzy na temat zapobiegania ciąży jest niestety internet, gdzie aż roi się od naciąganych i nieprawdziwych informacji. Choć wiele organizacji pozarządowych obecnie prowadzi działania edukacyjne w zakresie antykoncepcji, kluczowe jest zapewnienie rzetelnych źródeł informacji wspieranych przez rząd, a nie jedynie przez indywidualnych aktywistów. Wprowadzenie zajęć z edukacji seksualnej do programów nauczania jest niezbędne, aby zagwarantować dzieciom i młodzieży właściwe wsparcie na szerszą skalę.
Wprowadzenie tych zmian byłoby nie tylko krokiem w kierunku poprawy dostępu do antykoncepcji, ale także wyrazem szacunku dla praw reprodukcyjnych i autonomii kobiet w Polsce. Tylko poprzez te działania Polska może zbliżyć się do standardów europejskich i zagwarantować wszystkim swoim obywatelkom pełne prawa i wybór w kwestiach dotyczących ich zdrowia i życia seksualnego.