Dr Aleksandra Piotrowska
Psycholożka dziecięca, Uniwersytet Warszawski
Komunikacja to narzędzie, które umożliwia budowanie relacji z drugim człowiekiem. Aby więź była silna, konieczna jest wspólnota emocji i gromadzenie tych samych doświadczeń.
Dlaczego otwarta komunikacja z dzieckiem jest kluczowa do budowania silnej relacji?
Jest wiele warunków powstania silnej więzi, jednak to właśnie otwarta komunikacja jest absolutnie podstawowym narzędziem, służącym do tego, by wchodzić w relację z drugą osobą. Wręcz nie mamy innej możliwości poza komunikacją. To ona jest niezbędnym narzędziem, które umożliwia nam bycie z drugim człowiekiem. Tym samym bez otwartej komunikacji nie ma możliwości, aby rodzic orientował się i prawidłowo odczytywał zgłaszane przez dziecko odczucia i potrzeby. Należy podkreślić, że chociaż jest ona dwukierunkowa i nastawiona na partnerskie traktowanie drugiej strony, to przede wszystkim rodzic w atmosferze życzliwości musi być stroną, która jest nastawiona na uważne obserwowanie i odczytywanie stanu dziecka – tylko na takich warunkach można stworzyć silną relację.
Czy mogłaby Pani wskazać kilka zasad otwartej komunikacji, aby ułatwić rodzicom rozmowy z dziećmi?
Myślę, że najważniejsza to: „Bądź szczery. Nigdy nie kłam. Nie próbuj mówić czegoś, co jest niezgodne z Twoimi odczuciami”. Istotne jest też, by obserwować dziecko i oprócz tego, co mówi, zauważyć też, jakie komunikaty wysyła jego ciało. Wśród tych zasad powinno znaleźć się również to, by rozmowy nie zawstydzały dziecka w związku z odczuwaniem przez nie niektórych emocji. Czasami słyszymy z ust rodziców: „To brzydko jest się złościć”, „Grzeczne dziecko nie jest zazdrosne”, a to niewłaściwe komunikaty. Wszystkie emocje są w naszym życiu uzasadnione i potrzebne, dlatego się u nas pojawiają.
W jaki sposób czas spędzany z dzieckiem może wpływać na budowanie relacji?
O ile otwarta komunikacja jest narzędziem, którym posługujemy się po to, aby budować relacje z drugim człowiekiem, o tyle wspólne bycie ze sobą, a szczególnie jeśli mówimy o byciu z dzieckiem, jest warunkiem absolutnie podstawowym – bez wspólnego podejmowania różnych aktywności nie ma możliwości, aby powstała relacja i silna więź. Wspólny czas rodzica z dzieckiem pozwala gromadzić te same doświadczenia, budując wspólnotę emocji. Tym samym, jeśli uczestniczymy w tych samych wydarzeniach, to sprawia, że zbliżamy się do siebie. Ważne jest to, by wspólny czas był wypełniony rozmowami. Rodzice powinni pamiętać, że nie chodzi tutaj o codzienne zapewnianie atrakcji w miejscach takich jak sale zabaw i tym podobne – może to być czas spędzony na zabawie w domu, a może i obowiązkach takich jak np. nakrywanie do stołu. Ważne, by robić to wspólnie i pamiętać, że codzienność jest zróżnicowana – często wypełniona radością, dumą, zaciekawieniem, ale też często momentami zwykłymi, obojętnymi, czy wręcz wkurzającymi.
Jak radzić sobie z konfliktami i trudnymi sytuacjami, żeby nie narazić zaufania dziecka?
Bez względu na to, jakiego rodzaju jest to trudność, rodzic powinien pamiętać, że dziecko dopiero uczy się radzenia sobie z różnymi sytuacjami, dlatego to dorosły powinien zachować spokój. Jeśli dorosły źle wyrazi trudne emocje – powinien przyznać się do błędu i przeprosić. Istotne jest też to, by rodzice pamiętali, że to właśnie w rodzinie, czyli pod osłoną miłości, dziecko powinno uczyć się, jak pokonywać trudności – tym samym, gdy się pojawią, trzeba pamiętać, że takie jest życie i nauczyć malucha, jak najlepszego radzenia sobie z nimi.