Prof. dr hab. n. med. Agnieszka Drosdzol-Cop
Międzynarodowy tytuł specjalisty – International Fellowship on Pediatric and Adolescent Gynecology, Pododdział Ginekologii Dziecięcej i Dziewczęcej Katedry i Kliniki Ginekologii, Położnictwa i Ginekologii Onkologicznej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Z antykoncepcji jednoskładnikowej mogą korzystać praktycznie wszystkie kobiety, a dla niektórych – ze względu na ich wiek lub stan zdrowia – jest to szczególnie zalecana metoda zapobiegania ciąży.
Jaki jest mechanizm działania i skuteczność antykoncepcji jednoskładnikowej?
Mechanizm działania tabletek jednoskładnikowych polega na zagęszczaniu śluzu szyjki macicy, co sprawia, że nawet jeśli plemniki próbują przedostać się przez śluz szyjkowy, to nie mogą dostać się do dróg rodnych. W efekcie nie ma możliwości, by doszło do zapłodnienia. Ponadto u pacjentki zmniejsza się ruchliwość jajowodów, więc migracja komórki jajowej jest ograniczona, a także następują zmiany w strukturze błony śluzowej endometrium.
Skuteczność antykoncepcji jednoskładnikowej – mierzona wskaźnikiem Pearla, a więc zakładając, że pacjentka prawidłowo stosuje daną metodę antykoncepcji – wynosi około 99,8 proc., czyli w praktyce jest niezawodna. Co więcej, ta metoda ma bardzo długie tzw. okienko bezpieczeństwa wynoszące 24 godziny, więc nawet przy nieprawidłowym stosowaniu – gdy pacjentka np. zapomni przyjąć tabletkę – nie trzeba stosować dodatkowej antykoncepcji. To wielki plus tej antykoncepcji nowej generacji.
Dla kogo jest ona przeznaczona?
To metoda, która może być stosowana z wyboru przez praktycznie każdą pacjentkę. Jest rekomendowana zarówno dla kobiet, które dopiero rozpoczynają stosowanie antykoncepcji, jak i dla tych, które chcą ją kontynuować. Jednocześnie jest grupa kobiet, które powinny stosować tylko tę metodę, bo – ze względu na ich stan zdrowia – jest najbezpieczniejsza. Zaliczają się do niej pacjentki cierpiące na żylną chorobę zakrzepowo-zatorową (informacje z wywiadu), zaburzenia układu sercowo-naczyniowego czy otyłość, a także pacjentki palące papierosy oraz te, które przeszły nowotwory hormonozależne. Antykoncepcja jednoskładnikowa jest także najlepszym i bezpiecznym rozwiązaniem dla kobiet karmiących piersią.
Czy istnieją ograniczenia wiekowe związane z przyjmowaniem antykoncepcji?
Nie ma takich ograniczeń. Z tych tabletek nowej generacji mogą korzystać zarówno najmłodsze pacjentki, jak i najstarsze. Zgodnie z zalecaniami WHO kobiety po 40. roku życia powinny wybierać raczej antykoncepcję jednoskładnikową. Także pacjentki, które dopiero rozpoczynają aktywność seksualną i chcą zapobiegać ciąży, mogą korzystać z antykoncepcji jednoskładnikowej.
Jak wygląda łączenie tej metody z innymi lekami – czy antykoncepcja jednoskładniowa może wejść w niepożądaną interakcję z innymi środkami?
W tym zakresie nie ma żadnej różnicy między antykoncepcją jedno- i dwuskładnikową. Kobiety przyjmujące inne leki czy środki mogą bezpiecznie stosować obie te metody. Jedynym wyjątkiem są pacjentki zażywające niektóre leki przeciwpadaczkowe, które to przyspieszają metabolizm wątrobowy, w związku z czym standardowa dawka środków antykoncepcyjnych w formie pigułek – niezależnie czy jedno- czy dwuskładnikowych – może okazać się nieskuteczna. Takie pacjentki muszą wybrać inną metodę antykoncepcji, np. system wewnątrzmaciczny.
Czy antykoncepcję jednoskładnikową możemy stosować długoterminowo?
Nie ma absolutnie żadnych wskazań, żeby przerywać czy zmieniać tę metodę. Kobiety mogą ją stosować długoterminowo, a także modyfikować schemat podawania. To ułatwienie dla pacjentek, które chciałyby regulować cykl miesiączkowania np. ze względu na wyjazd wakacyjny. W opakowaniu są 24 aktywne tabletki oraz cztery tabletki placebo, których zażycie pozwala na pojawienie się krwawienia. Dzięki placebo pacjentka zachowuje rytm przyjmowania tabletek i ma pewność, że nie ominie żadnej aktywnej tabletki. Pamiętajmy jednak, że stosowanie każdej metody antykoncepcji musi być poprzedzone konsultacją z ginekologiem. Moje pacjentki zachęcam również, by regularnie – co najmniej raz w roku – zgłaszały się na kontrolę.