Anna Nowakowska
Założycielka Stowarzyszenia Sanitas
Wirus HPV sieje prawdziwe spustoszenie, prowadząc do nowotworów raka szyjki macicy i innych nowotworów zależnych.
Mimo że eksperci od wielu lat apelują o krajowy program szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego HPV, Polska wciąż pozostaje jednym z ostatnich państw byłego bloku wschodniego, w którym nie ma powszechnego dostępu do bezpłatnych szczepień. Tymczasem Komisja Europejska w ramach Europejskiego Planu Walki z Rakiem postawiła wyraźny cel, by do 2030 roku w całej Unii zaszczepiono co najmniej 90 proc. docelowej populacji dziewcząt, a także bardzo wyraźnie zwiększono poziom szczepień chłopców.
Rak szyjki macicy to nowotwór złośliwy, który jeżeli nie zostanie wcześnie wykryty i odpowiednio leczony, zawsze prowadzi do śmierci. Jest drugim zaraz po raku piersi najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet do 45 r.ż. A to oznacza, że każdego dnia aż 4 kobiety w Polsce umierają z powodu raka szyjki macicy. W skali roku na ten nowotwór choruje 2,5 tys. kobiet, a na inne nowotwory wywołane przez wirusa HPV ok. 3,4 tys. osób.
Dostęp do bezpłatnych szczepień
Niezaspokojoną dotąd na szczeblu centralnym potrzebę szczepień przeciwko HPV dostrzegają niektóre jednostki samorządu terytorialnego, które tylko w niewielkim stopniu i dla nielicznej populacji mogą zapewnić dostęp do szczepień. Sygnalizowany przez ekspertów od wielu lat postulat wdrożenia krajowego programu szczepień przeciwko HPV pozostaje jak najbardziej aktualny, tym bardziej, że skuteczność tych szczepień jest najwyższa i sięga nawet 100 proc. w profilaktyce zaawansowanych stanów przedrakowych związanych z HPV. W Australii, gdzie 10 lat temu wprowadzono powszechne szczepienie przeciwko HPV, zachorowania na raka szyjki macicy praktycznie nie występują. Powinniśmy więc korzystać z dobrodziejstwa, jakim są szczepienia, a także starać się, by miały do nich dostęp jak najliczniejsze grupy kobiet.
Jako krok w dobrym kierunku oceniamy przyjętą przez władze publiczne na początku 2020 roku Narodową Strategię Onkologiczną, czyli Wieloletni Program Polityki Zdrowotnej, w którym zostało zaplanowane wprowadzenie szczepień przeciwko HPV dla dziewczynek od 2021 roku i chłopców od 2026 roku. W programie założono jednocześnie, że: „do końca 2028 roku zaszczepimy przynajmniej 60 proc. dziewcząt i chłopców w wieku dojrzewania przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego”. Oznacza to, że szczepienia dziewczynek powinny były zacząć się jeszcze w 2021 roku. Tymczasem Ministerstwo Zdrowia wprowadziło refundację częściową.
Profilaktyka i leczenie
Wydatki na szczepienia nie powinny być traktowane w kategoriach kosztów, lecz inwestycji. Eksperci od lat powtarzają, że nie ma bardziej efektywnego wydatkowania środków w ochronie zdrowia jak finansowanie szczepień ochronnych. Inaczej skutki dzisiejszych oszczędności na kosztach leczenia za kilkanaście lat dotkliwie odczuje budżet naszego kraju. Zdajemy sobie sprawę, że pandemia koronawirusa jest trudna dla nas wszystkich. Niemniej jednak nie możemy zapominać o konieczności zapobiegania innym chorobom, a w szczególności – nowotworom. Opóźnienia w profilaktyce i leczeniu przynoszą nieodwracalne skutki, na które nie możemy sobie pozwolić ani w wymiarze jednostkowym, ani w wymiarze społecznym.
Program szczepień przeciwko HPV może przynieść spadek zachorowalności
Bezpłatne szczepienia obowiązkowe to najskuteczniejsza droga do osiągnięcia najwyższego poziomu zaszczepienia grup młodych osób, które będą stanowiły odporną na zakażenia HPV populację Polski już w nieodległej przyszłości. Pierwsze populacyjne efekty szczepień daje się bowiem zaobserwować już po kilku latach od ich upowszechnienia. Co więcej, krajowy program szczepień przeciwko wirusowi HPV w niedługiej perspektywie może przynieść w naszym kraju znaczny spadek zachorowalności i umieralności z powodu raka szyjki macicy i innych nowotworów wywoływanych przez wirusa brodawczaka ludzkiego.
W naszej ocenie wdrożenie krajowego programu szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego oraz zapewnienie społeczeństwu powszechnego dostępu do bezpłatnych szczepień przeciwko wirusowi HPV, w przyszłości doprowadzi do tego, że umieralność z powodu raka szyjki macicy może całkowicie zniknąć ze statystyk.